Лабараторыя прамянёвай тэрапіі

Загадчык лабараторыі

Мінайла Ірына
Іванаўна

 

  Час працы: з 8.30 да 17.00 (пн., аўт., сер., чт, пт.)

  Тэлефон загадчыка:  +375 (17) 389-95-86

 

Асноўныя напрамкі дзейнасці

1. забеспячэнне якаснага прамянёвага лячэння;
2. правядзенне фундаментальных, прыкладных і пошукавых даследаванняў, выяўленне новых магчымасцяў і ўкараненне ў практычную сістэму аховы здароўя найбольш эфектыўных метадаў прамянёвай тэрапіі злаякасных новаўтварэнняў;
3. распрацоўка і ўкараненне ў практычную сістэму ахову здароўя новых метадаў прафілактыкі і лячэння постпрамянёвых рэакцый і ўскладненняў;
4. распрацоўка і ўкараненне праграмы гарантыі якасці прамянёвай тэрапіі;
5. вывучэнне дасягненняў айчыннай і замежнай навукі ў галіне радыяцыйнай анкалогіі (прамянёвай тэрапіі) і падрыхтоўка прапаноў аб іх практычным выкарыстанні, своечасовасці і правільнасці іх укаранення;
6. падрыхтоўка кадраў па прамянёвай тэрапіі ў клінічнай ардынатуры, аспірантуры і дактарантуры, а таксама праз сістэму паслядыпломнай падрыхтоўкі;
7. ажыццяўленне метадычнай і лячэбна-кансультацыйнай дапамогі па пытаннях абследавання і лячэння, а таксама метадычнага кіраўніцтва службай прамянёвай тэрапіі ў Рэспубліцы Беларусь.

Навуковы, клінічны і тэхнічны персанал групы прамянёвай тэрапіі прайшоў навучанне ў лепшых замежных цэнтрах ЗША, Швейцарыі, Францыі, Даніі, Латвіі, Германіі, Галандыі, а таксама на навучальных курсах Еўрапейскага Таварыства Радыяцыйных анколагаў (ESTRO).

Прамянёвая тэрапія праводзіцца з выкарыстаннем самага сучаснага радыётэрапеўтычнага абсталявання, у склад якога ўваходзяць:

• Лінейныя паскаральнікі электронаў "Clinac 2300C / D", "Trilogy", "Unique", "TrueBeam" з энергіяй фатонаў 6 і 18 МВ і энергіяй электронаў 4, 6, 9, 12, 16 і 20 МЭВ, з камп’ютарнай сістэмай кіравання, з дынамічнай шматпласціннай дыяфрагмай Millennium MLC і пакетам праграм, якія дазваляюць рэалізаваць самыя сучасныя методыкі апраменьвання (адлюстравання ў рэальным часе "PortalVision", кіравання і верыфікацыі прамянёвай тэрапіі "VARIS", сінхранізацыі працы паскаральніка з фазамі дыхання пацыентаў "RPM RespiratoryGating", рэалізацыі апраменьвання з мадуляванай інтэнсіўнасцю (IMRT) і мадуляванай арк-тэрапіяй (IMAT).

Лінейны паскаральнік "Trilogy"

Камп’ютарная сістэма аптымальнага трохмернага планавання апраменьвання "ECLIPSE 3D", уключаючы канформнае апраменьванне, IMRT і IMAT планаванне.

Сістэма планавання прамянёвай тэрапіі

Спіральны тапаметрычны камп’ютарны рэнтгенаўскі тамограф "LightSpeed RT" для тапаметрычнай падрыхтоўкі пацыентаў да апраменьвання з магчымасцю перадачы дадзеных у фармаце DICOM 3 / DICOM RT па камп’ютарнай сетцы.

Камп'ютарны тамограф для планавання прамянёвай тэрапіі

Рэнтгенаўскі сімулятар Varian "ACUITY EX" з тамаграфічнай прыстаўкай "Cone-Beam CT" для праверкі выбраных аптымальных планаў і разметкі палёў апраменьвання, падключаны да камп’ютарнай сеткі.

Рэнтгенаўскі сімулятар для планавання прамянёвай тэрапіі

Для правядзення паліятыўнай і сімптаматычнай дыстанцыйнай прамянёвай тэрапіі маецца гама-тэрапеўтычны апарат "Theratron".

Дазіметрычнае суправаджэнне і тэхнічны кантроль якасці прамянёвай тэрапіі ў Цэнтры ажыццяўляецца на самым сучасным узроўні з захаваннем усіх міжнародных стандартаў, што пацверджана неаднаразовымі інспекцыямі экспертаў Міжнароднага Агенцтва па Атамнай Энергіі (МАГАТЭ).

Прамянёвая тэрапія праводзіцца з выкарыстаннем найбольш сучасных методык апраменьвання:

1. 3D канформная прамянёвая тэрапія з выкарыстаннем аб'ёмнага планавання;
2. прамянёвая тэрапія з мадуляцыяй інтэнсіўнасці дозы (IMRT);
3. мадуляваная па інтэнсіўнасці арк-тэрапія (VMAT);
4. стэрэатаксічная інтра- і экстракраніяльная радыёхірургія / тэрапія (SRS / SRT);
5. чатырохмерная канформная прамянёвая тэрапія;
6. брахітэрапія пухлін прастаты з высокай магутнасцю дозы пад кантролем ТРУЗІ і планаваннем у рэальным часе;
7. брахітэрапія з выкарыстаннем інтэграванага рэнтген-тапаметрычнага комплексу (IBU) пад анэстэзіялагічным дапаможнікам.

Методыкі прамянёвай тэрапіі

Трохмерная канформная прамянёвая тэрапія

Трохмерная канформная прамянёвая тэрапія прадугледжвае наданне аб'ёму высокай дозы формы пухліны, абмяжоўваючы пры гэтым да мінімуму дозу на суседнія здаровыя тканкі.

З клінічнага пункту гледжання гэта спроба забяспечыць поўнае лячэнне першаснага ачага без перавышэння талерантнасці нармальных тканак.

Дадзеная методыка выкарыстоўваецца пры лячэнні хворых з захворваннямі ЦНС, арбіты, тварнага чэрапа, грудной паражніны, брушнай паражніны, малога таза і злаякаснымі лімфомамі, якія падлягаюць прамянёвай тэрапіі па радыкальнай праграме і якія маюць патрэбу ў выкарыстанні трохмернага (аб'ёмнага) планавання для забеспячэння максімальнага зніжэння прамянёвай нагрузкі на крытычныя органы і тканкі.

Мішэнь апраменьвання, крытычныя органы, дознае размеркаванне і палі апраменьвання пры апраменьванні прадсталёвай залозы.

Інтэнсіўна-мадуляваная радыётэрапія (IMRT)

Інтэнсіўна-мадуляваная радыётэрапія -- тэхналогія дыстанцыйнага апраменьвання, якая дазваляе яшчэ больш знізіць прамянёвыя нагрузкі на здаровыя тканкі і крытычныя органы. Яна дае магчымасць ствараць не толькі радыяцыйнае поле любой патрэбнай формы, але і ажыццяўляць апраменьванне падчас аднаго і таго ж сеансу з рознай інтэнсіўнасцю.

Дозавае размеркаванне складанай формы, якое дазваляе знізіць апраменьванне спіннога мозгу і падвесці розную дозу апраменьвання да пухліны ротаглоткі і рэгіянальных лімфавузлоў

Чатырохмерная канформная прамянёвая тэрапія

Четырохмерная канформная прамянёвая тэрапія - методыка, пры выкарыстанні якой, акрамя геаметрычных параметраў пухліны ў трох вымярэннях, улічваецца "чацвёртае вымярэнне", г.зн. зрушэнне пухліны падчас фізіялагічнага акта дыхання.

Дадзеная методыка забяспечвае больш дакладнае падвядзенне лячэбнай дозы да рухомых пухлін, дазваляе значна зніжаць прамянёвую нагрузку на здаровыя органы і тканкі, а таксама робіць магчымым павелічэнне дозы апраменьвання пухліны.

Маркер руху грудной клеткі пры дыханні, пры выхадзе якога за рамкі устаноўленага дыяпазону апраменьванне аўтаматычна спыняецца

Мадуляваная па інтэнсіўнасці арк-тэрапія (VMAT)

Гэта комплексная методыка ратацыйнага дынамічнага апраменьвання, дзе пры дапамозе аб'ёмнай мадуляцыі інтэнсіўнасці фатоннага выпраменьвання за адзін поўны абарот штатыва лінейнага паскаральніка градусаў у мішэнь дакладна дастаўляецца запланаванае сумарнае індывідуальнае размеркаванне дозы.

Для атрымання зададзенага размеркавання дозы ў працэсе апраменьвання адбываецца пастаянны рух мноства пялёсткаў каліматара, якія змяняюць памеры і форму поля апраменьвання, а таксама вар'іруецца комплекснае дозавае размеркаванне, якое дастаўляе па ўсім аб'ёме мішэні ўнутры цела пацыента за кошт змянення хуткасці кручэння штатыва і магутнасці паглынутай дозы.

Дадзеная методыка дазваляе атрымаць больш конформнае дозавае размеркаванне, паменшыць прамянёвую нагрузку на здаровыя тканкі і крытычныя органы. Сеансы прамянёвай тэрапіі суправаджаюцца меншай колькасцю маніторных адзінак, што спрыяе скарачэнню часа знаходжання пацыента на лячэбным стале лінейнага паскаральніка электронаў.

Мішэнь апраменьвання, крытычныя органы, дозавае размеркаванне і палі апраменьвання пры выкарыстанні методыкі VMAT

Сумяшчэнне малюнкаў пры IGRT

Дакладнасць выканання плана лячэння ад сеансу да сеансу апраменьвання забяспечваецца прамянёвай тэрапіяй, кіраванай па малюнку ў рэжыме рэальнага часу (IGRT - ImageGuidedRadiotherapy) і выкарыстаннем фіксуючых прыстасаванняў. IGRT тэхналогія выкарыстоўвае параўнанне КТ-малюнкаў, атрыманых у пазіцыі апраменьвання непасрэдна на лінейным паскаральніку з КТ-малюнкамі, атрыманымі ў працэсе перадпрамянёвай падрыхтоўкі, для карэкцыі палажэння пацыента падчас сеансаў апраменьвання.

Прамянёвая тэрапія - метад лячэння, які прадугледжвае прымяненне іанізуючага выпраменьвання для лячэння злаякасных новаўтварэнняў, а таксама некаторых непухлінных захворванняў.

Прамянёвая тэрапія прымяняецца практычна пры любой стадыі захворвання. У пацыентаў, якія аперыруюцца, -- у якасці кампанента камбінаванага лячэння, у пацыентаў, што не аперыруюцца, - як самастойны метад або як кампанент комплекснага лячэння, а таксама ў якасці паліятыўнага і сімптаматычнага сродку ў тых выпадках, калі іншыя спецыяльныя метады лячэння аказваюцца непрымальнымі або неэфектыўнымі.

Лячэнне праводзіцца на гама-тэрапеўтычных апаратах і лінейных паскаральніках электронаў.

Для таго, каб прамянёвая тэрапія была высокаэфектыўнай, акрамя спецыяльных ведаў пра радыёбіялогію пухлін, дакладнага выбару штодзённай і сумарнай дозы апраменьвання, часу яе падвядзення, важна цалкам забяспечыць апраменьванне пухліны (якой бы складанай аб'ёмнай канфігурацыі ў яе не было), пры гэтым мінімальна ўздзейнічаючы на бліжэйшыя здаровыя тканкі.

Рашэнне гэтай стратэгічна важнай задачы, якая прадугледжвае так званае конформнае апраменьванне, магчыма толькі з дапамогай сучасных тэхналогій прамянёвай тэрапіі, якія даюць магчымасць найбольш дакладнага падвядзення лячэбнай дозы да пухліны, так як пры планаванні ўлічваецца прасторавая геаметрыя новаўтварэння.

Да сучасных канформных методык прамянёвай тэрапіі адносяцца:

1. трохмерная канформная прамянёвая тэрапія;
2. прамянёвая тэрапія з мадуляцыяй інтэнсіўнасці дозы;
3. стэрэатаксічная радыехірургія / прамянёвая тэрапія;
4. чатырохмерная канформная прамянёвая тэрапія.

Трохмерная канформная прамянёвая тэрапія з клінічнага пункту гледжання - гэта спроба забяспечыць поўнае лячэнне першаснага ачага без перавышэння талерантнасці нармальных тканак.

Дадзеная методыка выкарыстоўваецца пры лячэнні пацыентаў з захворваннямі ЦНС, арбіты, чэрапа твару, грудной паражніны, брушнай паражніны, малога таза і злаякаснымі лімфомамі I-III стадыі, якія падлягаюць прамянёвай тэрапіі па радыкальнай праграме і якія маюць патрэбу ў выкарыстанні трохмернага (аб'ёмнага) планавання для забеспячэння максімальнага зніжэння прамянёвай нагрузкі на крытычныя органы і тканкі.

Стэрэатаксічная радыёхірургія /прамянёвая тэрапія - яшчэ адна сучасная метадалогія прамянёвай тэрапіі.

Асноўнае адрозненне паміж імі ў спосабе фракцыянавання дозы.

Пры радыёхірургіі падводзіцца адна буйная фракцыя (доза 15-20 гр.). Пры стэрэатаксічнай прамянёвай тэрапіі – фракцыянаванае апраменьванне (дзве фракцыі і больш).

Стэрэатаксічная радыёхірургія выкарыстоўваецца больш за 30 гадоў для лячэння дабраякасных і злаякасных пухлін, сасудзістых мальфармацый і іншых захворванняў мозгу.

Да цяперашняга моманту больш за 100 000 пацыентаў па ўсім свеце падвергліся падобнай тэрапіі.

Чатырохмерная канформная прамянёвая тэрапія - методыка, пры выкарыстанні якой, акрамя геаметрычных параметраў пухліны ў трох вымярэннях, улічваецца "чацвёртае вымярэнне", г.зн. зрушэнне пухліны падчас фізіялагічнага акта дыхання.

Дадзеная методыка забяспечвае больш дакладнае падвядзенне лячэбнай дозы да рухомых пухлін, дазваляе значна зніжаць прамянёвую нагрузку на здаровыя органы і тканіны.

Набор фіксуючых прыладаў

Дознае размеркаванне пры правядзенні брахітэрапіі рака прадсталёвай залозы пад ультрагукавым кантролем

Даследаванні

Распрацаваны наступныя метады прамянёвай тэрапіі:

1. паэтапнай змены рэжымаў (узбуйненага і традыцыйнага) фракцыянавання дозы;
2. дынамічнага мультыфракцыянавання з прымяненнем метаду паэтапнай змены рэжымаў фракцыянавання дозы апраменьвання, расшчаплення дзённай дозы і малой "сенсібілізуючай" дозы;
3. паліятыўнай прамянёвай тэрапіі мясцова-распаўсюджаных першасных пухлін лёгкіх з прымяненнем нетрадыцыйных рэжымаў узбуйненага і буйнога фракцыянавання дозы;
4. паліятыўнай буйнафракцыённай (у тым ліку субтатальнай і татальнай) прамянёвай тэрапіі адзіночных і множных метастазаў у касцях, галаўным мозгу, лёгкіх, печані;
5. кантролю якасці гама-тэрапеўтычных апаратаў для дыстанцыйнай прамянёвай тэрапіі, медыцынскіх паскаральнікаў электронаў, камп'ютарных сістэм планавання апраменьвання;
6. вымярэння паглынутых доз: фатонаў з энергіяй вышэй за 1 МВ, ніжэй за 0,3 МВ, электронаў з энергіяй вышэй за 4 МэВ і фатонаў, якія прымяняюцца ў кантактнай прамянёвай тэрапіі ацэнкі эфектыўных доз для рэнтгенадыягнастычных даследаванняў перадпрамянёвай падрыхтоўкі з выкарыстаннем аб'ёмнага планавання;
7. спалучаная прамянёвая тэрапія з гіпафракцыянаваннем дозы выпраменьвання ў пацыентаў, якія пакутуюць на рак прадсталёвай залозы з неспрыяльным прагнозам;
8. хіміяпрамянёвае лячэнне з выкарыстаннем сімультаннага бусту і мадуляцыі дозы выпраменьвання пры арафарынгеяльным раку;
9. метад комплекснай тэрапіі ў пацыентаў з біяхімічным рэцыдывам рака прадсталёвай залозы пасля радыкальнай прастаэктаміі;
10. методыка адаптыўнай брахітэрапіі шыйкі маткі.

Гісторыя развіцця айчыннай прамянёвай тэрапіі

Гісторыю развіцця айчыннай службы прамянёвай тэрапіі ўмоўна можна падзяліць на наступныя этапы:

• Першы этап (да 1960 г.) - шырокае прымяненне апаратаў дыстанцыйнай рэнтгенатэрапіі, традыцыйных рэжымаў фракцыянавання дозы пры ажыццяўленні разліку ў рэнтгенах па велічыні павярхоўнай дозы.
• Другі этап (1960-1967 гг.) - станаўленне мегавольтай радыётэрапіі: пераход на разлік ачаговай паглынутай дозы, аснашчэнне анкалагічных устаноў тэлегама-ўстаноўкамі (1,25 МэВ), запуск двух высока-энергетычных паскаральнікаў: першага айчыннага паскаральніка з гранічнай энергіяй электронаў 25 МэВ і бэтатрона фірмы "Siemens" з гранічнай энергіяй электронаў 42 МэВ.
• Трэці этап (1967-1972 гг.) - назапашванне вопыту з прымяненнем традыцыйных варыянтаў фракцыянавання дозы падчас дыстанцыйнай мегавольтнай прамянёвай тэрапіі, што знайшло адлюстраванне ў доктарскай дысертацыі І.Г. Жакава, у кандыдацкіх дысертацыях Н.І. Круціліна, Н.Е. Кругловай.
• Чацвёрты этап (з 1972 па 2005 гг.) - азначае сабой новы падыход да вырашэння галоўнай праблемы прамянёвай тэрапіі - пашырэння радыётэрапеўтычнага інтэрвалу - шляхам распрацоўкі нетрадыцыйных рэжымаў фракцыянавання дозы ў часе. Выкананыя навуковыя распрацоўкі арыгінальных метадаў прамянёвай тэрапіі хворых, якія не падлягаюць хірургічнаму лячэнню, заснаваныя на новых радыёбіялагічных ведах.

У выніку распрацаваны і ўкаранёны ў клінічную практыку:

1. метад паэтапнай змены рэжымаў (узбуйненага або буйнога і традыцыйнага фракцыянавання дозы (доктарская дысертацыя Мураўскай Г.В.). Гэты метад быў ужыты ўпершыню ў РБ і ў пацыентаў, якія пакутуюць на рак лёгкага, у якіх лячэнне раней абмяжоўвалася толькі таракатаміяй (кандыдацкая дысертацыя Арцёмавай Н.А.);
2. метад дынамічнага мультыфракцыянавання з прымяненнем метаду паэтапнай змены рэжымаў фракцыянавання дозы апраменьвання, расшчаплення дзённай дозы і малой "сенсібілізуючай" дозы (кандыдацкая дысертацыя Мінайла І.І.);
3. метад інтэнсіўнай хіміяпрамянёвай тэрапіі неаперабельных пацыентаў з дробнаклеткавым ракам лёгкага (кандыдацкая дысертацыя Уліцкага П.І.);
4. метад дынамічнага мультыфракцыянавання ў прамянёвым лячэнні пацыентаў з лімфомай Ходжкіна (доктарская дысертацыя Н.І. Круцілінай);
5. метад дынамічнага мультыфракцыянавання ў хіміяпрамянёвым лячэнні пацыентаў з лімфомай Ходжкіна (кандыдацкая дысертацыя Маісеевай А.І.).

У напрамку прафілактыкі і лячэння прамянёвых рэакцый і пашкоджанняў пад кіраўніцтвам прафесара Г.В. Мураўскай створаны арыгінальныя метады (абароненыя аўтарскімі пасведчаннямі і патэнтамі) прафілактыкі і карэкцыі парушэнняў крыватварэння, якія развіліся ў працэсе прамянёвай і хіміяпрамянёвай тэрапіі (кандыдацкая дысертацыя Сінайка В.В.), а таксама метады прафілактыкі і лячэння постпрамянёвых пульманітаў (кандыдацкая дысертацыя Суравікінай В.У. ).

Распрацаваныя метады забяспечылі істотнае зніжэнне частаты і цяжкасці развіцця непажаданых пабочных эфектаў проціпухліннага лячэння.

Групай фізіка-тэхнічнага суправаджэння прамянёвай тэрапіі былі распрацаваны прынцыпы і тэхнічныя рашэнні дынамічнай прамянёвай тэрапіі са зменлівымі параметрамі апраменьвання (доктарская дысертацыя Таруціна І.Г.), (кандыдацкія дысертацыі Пілявца У.І., Страха А.Г., Міненка В.Ф. ).

За цыкл работ "Рашэнне праблемы павышэння эфектыўнасці лячэння анкалагічных хворых шляхам распрацоўкі і ўкаранення ў клінічную практыку новых спосабаў прамянёвай тэрапіі" група прафесараў ( Мураўская Г.В., Вішнеўская Г.В., Круціліна Н.І., Марозкіна Т.С., Сукалінскі В.М., Таруцін І.Г.) удастоены Дзяржаўнай Прэміі Рэспублікі Беларусь у галіне навукі і тэхнікі.

Пяты этап (2005 г. - па цяперашні час) - развіццё прэцызійнай, у тым ліку стэрэатаксічнай, прамянёвай тэрапіі.

У цяперашні час сучасная прамянёвая тэрапія ўяўляе сабой высокатэхналагічны працэс, у якім выкарыстоўваецца вялікі набор складаных электрафізічных установак, магутных камп'ютарных станцый і прэцызійных дазіметрычных прыбораў.

У выніку распрацаваны і ўкаранёны ў клінічную практыку:

• Метад хіміяпрамянёвага лячэння з выкарыстаннем сімультаннага бусту і мадуляцыі дозы выпраменьвання пры арафарынгеяльным раку (кандыдацкая дысертацыя Екшэмбеевай А.Р.).
• Метад спалучанай прамянёвай тэрапіі з гіпафракцыянаваннем дозы выпраменьвання ў пацыентаў, якія пакутуюць на рак прастаты з неспрыяльным прагнозам (доктарская дысертацыя Дзямешкі П.Д.).